«Άρθρο της Προέδρου του ΠΙΟΠ, κυρίας Σοφίας Στάϊκου, για τα Πολιτιστικά Τοπία»

Τα πολιτιστικά τοπία χρήζουν προστασίας από τις περιβαλλοντικές και πολιτιστικές πολιτικές της ΕΕ

Αξιωματούχοι της ΕΕ, από κοινού με την Ελληνική κυβέρνηση, την ακαδημαϊκή κοινότητα και επιχειρήσεις, καλούν υπέρ της ολοκληρωμένης διαχείρισης της πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς της ΕΕ, γράφει η Σοφία Στάϊκου.

Η Σοφία Στάϊκου είναι Πρόεδρος τού Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς (ΠΙΟΠ).

Αν και είναι σαφές ότι οι περιβαλλοντικές πολιτικές στο επίπεδο της ΕΕ συμβάλλουν στην διατήρηση και προστασία των απειλούμενων οικοτόπων και ειδών, είναι επίσης εμφανές ότι μπορούν να πραγματοποιηθούν πολλά περισσότερα ώστε να δημιουργηθεί ένας στενότερος πολιτικός δεσμός μεταξύ περιβαλλοντικής πολιτικής και της πολιτικής για την διαφύλαξη του πολιτισμού. Από κοινού, το Δίκτυο Natura 2000 της ΕΕ και η Οδηγία των Οικοτόπων τού 1992 θεσπίζουν ένα αυστηρό σύστημα προστασίας τών ειδών, καθώς και ένα εκτεταμένο δίκτυο προστατευόμενων βιότοπων, ώστε να εξασφαλιστεί η οικολογική και οικονομική βιωσιμότητα των απειλούμενων οικοτόπων και άγριων ειδών. Ωστόσο, οι ισχύουσες αυτές περιβαλλοντικές πολιτικές παραβλέπουν την σπουδαιότητα της πολιτιστικής κληρονομιάς και την σημασία της για την προστασία και συντήρηση του τοπίου.

Σε διεθνή συνάντηση, η οποία διεξήχθη στην Αθήνα και την Στυμφαλία στις 10-11 Οκτωβρίου 2014, το Πολιτιστικό Ιδρυμα Ομίλου Πειραιώς (ΠΙΟΠ), σε συνεργασία με τα υπουργεία Πολιτισμού και Αθλητισμού και Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, συγκέντρωσε αρμόδιους αξιωματούχους τής ΕΕ, μείζονες διεθνείς οργανισμούς (UNESCO, UNEP, κ.ά.), την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Περιφερειακής Ανάπτυξης, μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας, επαγγελματικούς φορείς και εκπροσώπους της Κοινωνίας των Πολιτών. Σκοπός ήταν η συζήτηση και θεμελίωση νέων πολιτικών, οι οποίες να προωθούν την ολοκληρωμένη διαχείριση της πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς σε επίπεδο τοπίου, με έμφαση στην προστασία πολιτιστικών τοπίων που εμπίπτουν στην δικαιοδοσία τού Δικτύου Natura 2000.

Μολονότι η απόκτηση πολιτικής προσοχής και υποστήριξης είναι σημαντική, η τοπική συμμετοχή θα είναι επίσης καίριας σημασίας στη βιωσιμότητα των νέων πολιτικών, καθώς είναι βασικό να υπάρξει μια σαφής δημόσια κατανόηση του πώς ο πολιτισμός διαμορφώνει το περιβάλλον και αντίστροφα. Αυτή η αυξανόμενη ευαισθητοποίηση θα διευκολύνει την υλοποίηση και διατήρηση της ολοκληρωμένης διαχείρισης της πολιτιστικής και εθνικής κληρονομιάς. Τελικά, η παροχή επαρκών γνώσεων και παιδείας στις τοπικές κοινότητες για τα τοπία που τις περιβάλλουν, η επιμόρφωση των τοπικών εργαζόμενων ώστε να αποκτήσουν διαχειριστικές δεξιότητες, και η διευκόλυνση της επικοινωνίας μεταξύ τοπικών διαχειριστών θα είναι ο αποτελεσματικότερος τρόπος διευκόλυνσης της υλοποίησης νέων πολιτικών.

Επιπλέον, πρέπει να επαναπροσανατολίσουμε τις ευρωπαϊκές πολιτικές (περιβαλλοντική, πολιτιστική, οικονομική, περιφερειακής ανάπτυξης, αγροτική, θαλάσσια και έρευνας) και τα προγράμματα χρηματοδότησης, ώστε να δοθεί προτεραιότητα στην ενσωμάτωση της πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς στις τοπικές, περιφερειακές και τομεακές rπολιτικές. Συγκεκριμένα, θα πρέπει να δοθεί ειδική προσοχή στην ενσωμάτωση της πολιτιστικής κληρονομιάς στα διαχειριστικά σχέδια των τοποθεσιών Natura 2000, με τον αντίστοιχο εμπλουτισμό των σχετικών κατευθυντήριων γραμμών για την προετοιμασία αυτών των σχεδίων.

Η ανάπτυξη ενός βιώσιμου και υψηλού επιπέδου τουρισμού θα πρέπει να περιλαμβάνει και προϊόντα συνδεδεμένα με την πολιτιστική και φυσική κληρονομιά. Για τον σκοπό αυτό, τα Πολιτιστικά Τοπία σε Περιοχές Natura 2000 μπορούν να θεωρηθούν ως μια δυνάμει πολιτιστική διαδρομή, η οποία διασχίζει δύο ή περισσότερες χώρες και τις συνδέει σε ένα κοινό, πολιτιστικό και περιβαλλοντικό αφήγημα.

Σήμερα, ο πολιτισμός και το περιβάλλον είναι, ταυτόχρονα, οι παράμετροι που κανείς δεν μπορεί να αγνοήσει όταν αναφέρεται σ ένα και αναζητά, ένα νέο πρότυπο ισορροπημένης και αειφόρου ανάπτυξης. Παρομοίως, η προστασία και διαχείριση τής πολιτιστικής και φυσικής μας κληρονομιάς αποτελεί μια ισχυρότατη αξία για την κοινωνία μας και τίς κοινωνίες τής Ευρώπης.

Σοφία Στάϊκου

Πηγή: http://www.euractiv.com/sections/sustainable-dev/cultural-landscapes-must-be-protected-under-eu-environmental-and-cultural