«Περιβάλλον και ιστορία. Οι πολλαπλές όψεις μιας δυναμικής σχέσης». Απολογισμός εργασιών διημερίδας

Επιστημονική συνάντηση με τίτλο «Περιβάλλον και ιστορία. Οι πολλαπλές όψεις μιας δυναμικής σχέσης» οργανώθηκε από το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, το Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς και την Εταιρεία Μελέτης Νέου Ελληνισμού, στις 22-23 Οκτωβρίου 2015, στο Ιστορικό Αρχείο του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς. Στόχος της συνάντησης ήταν να αποτελέσει βήμα για την ανάπτυξη της ιστορικο-περιβαλλοντικής έρευνας ως διακριτού ιστοριογραφικού πεδίου και να αναδείξει τους ερευνητικούς ορίζοντες που προκύπτουν από τη συνάντηση της ελληνικής ιστοριογραφίας με την ιστορικο-περιβαλλοντική προοπτική.

Μέσα από τις επιστημονικές εισηγήσεις και τη συζήτηση, η συνάντηση διερεύνησε τα όρια της κατηγορίας «περιβάλλον», το εύρος της χρονικής και χωρικής κάλυψης και την κλίμακα των σχετικών ερευνών στον ελληνικό χώρο, από τη διεθνή έως και τη μικροτοπική κλίμακα. Προσέγγισε ειδικότερους χώρους όπως το δάσος, το νερό και το έδαφος, καθώς και τις ανθρώπινες δραστηριότητες που μελετά το πεδίο, για παράδειγμα τη γεωργία, τη βιομηχανία και τον τουρισμό. Στο πλαίσιο της σχέσης οικονομίας και περιβάλλοντος, έγινε αναφορά στο δίπολο πολυέργεια/μονοκαλλιέργεια καθώς και στην έννοια της αυτάρκειας.

Σε σχέση με αυτά τα αντικείμενα επιχειρήθηκε προσέγγιση στο λόγο της διοίκησης και της νομοθεσίας, των οικονομολόγων, φιλοσόφων, γεωπόνων, βοτανολόγων καθώς και στις αναπαραστάσεις των καλλιτεχνών. Παράλληλα, συζητήθηκαν οι όροι κυριαρχίας ή προστασίας στο περιβάλλον, για παράδειγμα από το κράτος, τις κοινότητες, τους χρήστες: ποιος έχει δικαίωμα στους πόρους του περιβάλλοντος και ποιος επωμίζεται το κόστος της σχέσης με το περιβάλλον; Τέλος, αναδείχθηκε η ίδια η ιστορικότητα της αντίληψής μας για το περιβάλλον, με τη σημερινή προβληματική μάλιστα να καθορίζεται από τα επείγοντα ερωτήματα για τη φέρουσα ικανότητα του πλανήτη.

Για να δείτε τις εργασίες της συνάντησης ακολουθείστε τους κάτωθι συνδέσμους:

Πέμπτη, 22 Οκτωβρίου 2015

Χαιρετισμοί

Α΄ Συνεδρία

ΜΑΡΙΑ ΓΕΩΡΓΟΠΟΥΛΟΥ, Η ιστορία της Flora graeca

ΛΙΛΙΑΝ ΚΑΡΑΛΗ, 16 χρόνια Περιβαλλοντικής Αρχαιολογίας στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΛΥΡΑΣ, Η ιστορία των εξαφανίσεων στα ωκεάνεια νησιωτικά περιβάλλοντα

Ερωτήσεις-Συζήτηση

Β΄ Συνεδρία

ΜΑΡΙΑ Κ. ΛΕΟΝΤΣΙΝΗ, «Εξημερώνοντας» το δάσος: αντιλήψεις και πρακτικές για την εκχέρσωση και την αποδάσωση στο Βυζάντιο

ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΠΑΠΑΔΙΑ - ΛΑΛΑ, Πολιτισμικό περιβάλλον και Αρχαιότητα στην ελληνοβενετική Ανατολή. Χρήσεις, προσλήψεις, ιδεολογικές συνιστώσες

ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΠΑΝΟΠΟΥΛΟΥ, Η διαχείριση των φυσικών πόρων στις βενετικές κτήσεις της Ανατολής: προστασία ή εκμετάλλευση;

ΒΑΣΩ ΣΕΙΡΗΝΙΔΟΥ, Ανακαλύπτοντας το ελληνικό περιβάλλον τον 18ο αιώνα

ΕΥΗ ΚΑΡΟΥΖΟΥ, Οι διανοητικές προϋποθέσεις της σχέσης ανθρώπου-φύσης στον 18ο αι.

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ, Η μέριμνα των νησιωτικών κοινοτήτων για το περιβάλλον στα χρόνια της οθωμανικής κυριαρχίας. Μια πρώιμη περιβαλλοντική ευαισθησία;

ΗΛΙΑΣ ΚΟΛΟΒΟΣ, Τα μεταλλεία και το περιβάλλον της Χαλκιδικής από τους Οθωμανούς μέχρι τους Καναδούς: μια προσέγγιση στη μακρά διάρκεια

Ερωτήσεις-Συζήτηση

Παρασκευή 23 Οκτωβρίου 2015

Γ΄ Συνεδρία

ΜΑΡΙΑ ΚΑΜΟΝΑΧΟΥ, Η εξέλιξη του ιστορικού φυσικού περιβάλλοντος στην Κέρκυρα. Η αμηχανία του 19ου αιώνα

ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΛΑΧΟΣ, Κατασκευάζοντας το ελληνικό Έθνος μέσα στο φυσικό τοπίο: Ζητήματα φύσης, εθνικισμού και περιβαλλοντικής διαχείρισης στην Ελλάδα, 1881-1923

ΒΑΣΙΛΗΣ K. ΓΟΥΝΑΡΗΣ, Βουνό και Θάλασσα: η διαμόρφωση και η κεφαλαιοποίηση του φυσικού περιβάλλοντος της Χαλκιδικής

ΣΑΚΗΣ ΧΑΤΖΗΓΩΓΑΣ, Οι υδατοπτώσεις, πηγή ενέργειας για τη βιομηχανία στην Ελλάδα, και η σχέση τους με το περιβάλλον

Ερωτήσεις-Συζήτηση

Δ΄ Συνεδρία

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ, Αγρότες, ύπαιθρος και περιβάλλον στη σύγχρονη Ελλάδα: μια μικρή εισαγωγή

ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΠΕΤΑΝΙΟΣ, «...οπού ύτον άγριον και υμέρεψάν το»: Ζώα, Γη και Άνθρωποι στη χωρογραφία του τοπίου

ΑΝΔΡΟΜΑΧΗ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, Κοινωνία / πολιτισμός και φυσικό περιβάλλον: ανθρωπολογική / εθνολογική θεώρηση μιας διαλεκτικής σχέσης

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΣΤΑΡΑ, Τα ιερά δάση του Ζαγορίου και της Κόνιτσας: Διαχειριστικά συστήματα του παρελθόντος, στοιχεία της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς σήμερα

ΕΥΑΝΘΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, “The Vast Sweep of History”: οι προκλήσεις στη συγκρότηση της διεθνούς περιβαλλοντικής συνεργασίας και η ελληνική περίπτωση, 1968-1979

Ερωτήσεις-Συζήτηση

Στρογγυλή τράπεζα: «Κατακτήσεις, προοπτικές και αρχειακές διαθεσιμότητες στο πεδίο της Ιστορίας του Περιβάλλοντος» Αμαλία Παππά, Αναπληρώτρια Διευθύντρια των Γενικών Αρχείων του Κράτους Παναγιώτης Δουκέλλης, Καθηγητής, Τμήμα Κοινωνιολογίας Παντείου Παν/μίου Πολιτικών και Κοινωνικών Επιστημών Κώστας Καρτάλης, Αναπληρωτής Καθηγητής Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Επιστημονικός Σύμβουλος ΠΙΟΠ Κατερίνα Γαρδίκα, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Τμήμα Ιστορίας-Αρχαιολογίας Ε.Κ.Π.Α.