Επιστολικά δελτάρια Κρήτης

Με δεδομένη την ερευνητική πρόκληση της αποκρυπτογράφησης αποσπασματικών αναπαραστάσεων και της χρήσης τους ως ιστορικές πηγές, το Ίδρυμα οργάνωσε ερευνητικό πρόγραμμα με στόχο την αξιοποίηση σειράς επιστολικών δελταρίων από την ιδιωτική συλλογή του προέδρου της Τράπεζας Πειραιώς, κ. Μιχάλη Σάλλα που αφορούν στην ιστορία της Κρήτης, το οποίο κατέληξε σε ειδική έκδοση. Το υλικό της συλλογής αναδεικνύει την ιστορία του κρητικού τοπίου κατά τη σημαντική για την ιστορία του νησιού περίοδο 1896-1913.

Η παραβολή της συλλογής με άλλες παρόμοιες την αναδεικνύει σε εξαιρετικό σύνολο τεκμηρίωσης της ιστορίας της Κρήτης. Πρόκειται για συλλογή συγκροτούμενη από 500 περίπου επιστολικά δελτάρια, τα οποία παρέχουν την ευκαιρία για μελέτη, μέσω της εικόνας, της μετάβασης μιας πόλης από το καθεστώς της οθωμανικής αυτοκρατορίας στο καθεστώς του εθνικού και συνταγματικού κράτους του Βασιλείου της Ελλάδος, περνώντας από το ενδιάμεσο στάδιο των ειδικών προνομίων της Αρμοστείας.
Οι εικόνες,σχολιαζόμενες και συνοδευόμενες από την κατάλληλη ιστορική τεκμηρίωση, αποδεσμεύουν τη δυναμική τους, πληροφοριακή, συναισθηματική και πολιτική, διαμορφώνοντας μια εμπεριστατωμένη εικόνα των μετασχηματισμών του αστικού τοπίου μια πόλης, όπως αυτοί επικαθορίζονται από τις πολιτικές και καθεστωτικές αλλαγές.

Η ιστορική και αρχειακή έρευνα που απαιτήθηκε ανέδειξε τα επιστολικά δελτάρια σε στιγμιότυπα μιας πολυεπίπεδης πραγματικότητας: ο διοικητικός και ο δημογραφικός χώρος, ο αστικός χώρος και το βίωμα της πόλης, ο οθωμανικός και ο ελληνικός νεοκλασικισμός, όπως εφαρμόστηκε κυρίως στο Ηράκλειο, είναι μερικές από τις παραμέτρους που, μαζί με την αποκάλυψη των φωτογράφων, των διαμεσολαβητών μεταξύ αντικειμενικού και αναπαράστασης, αποκωδικοποίησαν τα επιστολικά δελτάρια και πέραν αυτού που προδήλως εικονίζουν.

Επιστημονικός υπεύθυνος: Νίκος Καραπιδάκης (καθηγητής Τμήματος Ιστορίας Ιονίου Πανεπιστημίου)

Επιστημονική έρευνα και τεκμηρίωση: Μανώλης Δρακάκης (προϊστάμενος ΓΑΚ Ηρακλείου Κρήτης), Ελευθερία Ζέη (ιστορικός), Λένα Τζεδάκη-Αποστολάκη (φιλόλογος, διευθύντρια Πειραματικού Λυκείου Ηρακλείου)