Η τέχνη του λευκοσιδηρουργού στον 20ό αιώνα. Η περίπτωση του Γεωργίου Χατζηλάου

To ερευνητικό πρόγραμμα “Η τέχνη του λευκοσιδηρουργού στον 20ό αιώνα: η περίπτωση του Γιώργου Χατζηλάου» επιδιώκει να μελετήσει μια προ-βιομηχανική τεχνική, τη λευκοσιδηρουργία, όσον αφορά την παραγωγή, τη διανομή και την κατανάλωση των προϊόντων. Το πρόγραμμα αφορά στην εθνογραφική και ιστορική καταγραφή της προβιομηχανικής αυτής τεχνικής, καθώς και στην απόκτηση, συντήρηση και μουσειακή αξιοποίηση αντίστοιχων ιδιωτικών συλλογών (εργαστηρίων) για τη συγκρότηση του περιεχομένου κινητής περιοδικής έκθεσης, η οποία θα παρουσιασθεί στις Αίθουσες Πολλαπλών Χρήσεων του Δικτύου Μουσείων του Π.Ι.Ο.Π. στην ελληνική περιφέρεια.

Επίκεντρο της έρευνας αποτέλεσε η μελέτη και παρουσίαση της περίπτωσης του οικοτέχνη λευκοσιδηρουργού Γεώργιου Χατζηλάου (1909-1998), ο οποίος γεννήθηκε στην Αλικαρνασσό της Μ. Ασίας, έμαθε την τέχνη στην Κάλυμνο, από όπου καταγόταν τμήμα της οικογένειας της μητρικής γιαγιάς του και εργάστηκε στην Αθήνα από τη δεκαετία του 1930 μέχρι το θάνατό του το 1998.

Η περίπτωση του τεχνίτη Γεωργίου Χατζηλάου και της οικογένειας του προσφέρεται για μικροϊστορική προσέγγιση, καθώς συναντώνται ζητήματα κρίσιμα της σύγχρονης ελληνικής κοινωνικής και οικονομικής ιστορίας του 20ού αιώνα: μετανάστευση, προσφυγιά, μαθητεία στην τέχνη, μισθωτή και πλανόδια εργασία, οικοτεχνική παραγωγή, (συγγενικά, γειτονικά, πελατειακά) δίκτυα.

Επιπλέον, διερευνήθηκε η εξέλιξη της τεχνικής από τη χειροκίνητη στη βιοτεχνική παραγωγή, οπότε η μελέτη επεκτάθηκε στις διάφορες εφαρμογές και χρήσεις της λευκοσιδηρουργίας σε άλλους βιοτεχνικούς κλάδους (π.χ. περίπτωση κυτιοποιΐας Μακκά στη Χίο, ο μηχανολογικός εξοπλισμός της οποίας αποκτήθηκε από το Ίδρυμα) εξετάζοντας παράλληλα την τοπική διαφοροποίηση της παραγωγής ανάλογα με τη ζήτηση και τις καθημερινές ανάγκες που προέκυπταν από τις τοπικές κοινωνίες.

Συντονισμός: Κλειώ Γκουγκουλή (κοινωνική ανθρωπολόγος, υποψήφια διδάκτωρ Πανεπιστημίου Λονδίνου)

Επιστημονική έρευνα και τεκμηρίωση: Γιάννης Γονατίδης (μτπχ. φοιτητής Τμήματος Ιστορίας–Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων), Κλειώ Γκουγκουλή (κοινωνική ανθρωπολόγος, υποψήφια διδάκτωρ Πανεπιστημίου Λονδίνου), Λήδα Παπαστεφανάκη (Λέκτορας Σύγχρονης Ελληνικής Ιστορίας, Τμήμα Ιστορίας-Αρχαιολογίας, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων), Αντώνης Πλυτάς (ηλεκτρολόγος μηχανικός)

Καταγραφή κινηματογραφικού υλικού: Παναγιώτης Οικονομόπουλος