Μουσείο Βιομηχανικής Ελαιουργίας Λέσβου

Το Ιστορικό
Το Μουσείο Βιομηχανικής Ελαιουργίας Λέσβου άνοιξε τις πύλες του στο κοινό το 2006. Στεγάζεται στο παλαιό κοινοτικό ελαιοτριβείο της Αγίας Παρασκευής Λέσβου και λειτουργεί υπό την ευθύνη του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς για τα επόμενα πενήντα χρόνια από την ίδρυσή του.

Το Κοινοτικό Ελαιοτριβείο
Το Κοινοτικό Ελαιοτριβείο της Αγίας Παρασκευής Λέσβου θεμελιώθηκε το 1910. Στόχος του, ήταν να αποτελέσει πηγή εξασφάλισης οικονομικών πόρων για το φιλεκπαιδευτικό και κοινωνικό έργο της κοινότητας. Τέθηκε σε λειτουργία το 1911 και λειτούργησε αδιάλειπτα για περίπου πενήντα πέντε χρόνια.

Η θεμελίωση του Κοινοτικού Ελαιοτριβείου ήταν πρωτοβουλία των κατοίκων και των ομογενών της Αγίας Παρασκευής, για αυτό και ονομάστηκε «Του Κοινού η Μηχανή». Η δημιουργία του, διπλά πρωτοποριακή για τον αγροτικό πληθυσμό της Αγίας Παρασκευής, συνοδεύτηκε από: 

• Χρήση των πιο σύγχρονων τεχνολογικών μέσων για τη βελτίωση της παραγωγής ελαιολάδου.
• Πρόοδο των κοινωνικών ιδεών σε τέτοιο βαθμό, ώστε να προτείνεται η ίδρυση κοινοτικής επιχείρησης για την προάσπιση των κοινωνικών συμφερόντων της κοινότητας Αγίας Παρασκευής.

Το 1967 το ελαιοτριβείο έκλεισε οριστικά, καθώς η δικτατορία συνέλαβε τα περισσότερα μέλη του κοινοτικού συμβουλίου. 

Η μετατροπή του ελαιοτριβείου σε Μουσείο
Το 1985, σε μια προσπάθεια διάσωσης των βιομηχανικών κτηρίων της Λέσβου, ο χώρος του ελαιοτριβείου μετατράπηκε σε Πολύκεντρο. 
Το 2004, ο Δήμος Αγίας Παρασκευής Λέσβου παραχώρησε τη χρήση του στο Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς, με σκοπό να δημιουργηθεί το Μουσείο Βιομηχανικής Ελαιουργίας Λέσβου. Το έργο εντάχθηκε στο Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Βορείου Αιγαίου 2000-2006 και χρηματοδοτήθηκε από το Γ' Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης, με τη φροντίδα του Υπουργείου Αιγαίου.
Σήμερα, το Μουσείο Βιομηχανικής Ελαιουργίας Λέσβου αποτελεί «μουσείο του εαυτού του», ζωντανό μνημείο βιομηχανικής κληρονομιάς και επίκεντρο της πολιτιστικής ζωής του νησιού.

Το Μουσείο χρηματοδοτήθηκε από το Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Βορείου Αιγαίου  2000-2006.

Τι θα δείτε;
Το Μουσείο Βιομηχανικής Ελαιουργίας Λέσβου στεγάζεται στο παλαιό κοινοτικό ελαιοτριβείο της Αγίας Παρασκευής Λέσβου. Τα κτήρια και ο μηχανολογικός εξοπλισμός έχουν αποκατασταθεί υποδειγματικά. Έτσι, μπορείτε να παρατηρήσετε πώς λειτουργεί ο εξοπλισμός και πώς εξελίχθηκε το εργοστάσιο από την ατμοκίνηση στην πετρελαιοκίνηση. Συγχρόνως, θα γνωρίσετε την καθημερινή ζωή στη «Μηχανή του Κοινού».

Στο κεντρικό κτήριο του Μουσείου Βιομηχανικής Ελαιουργίας Λέσβου θα γνωρίσετε τα βασικά στάδια της ελαιοπαραγωγής: σύνθλιψη του καρπού, συμπίεση του ελαιοπολτού και διαχωρισμός του λαδιού από το νερό. Θα δείτε επίσης τον αλευρόμυλο, που λειτουργούσε συμπληρωματικά κατά τους θερινούς μήνες, όταν δεν λειτουργούσε το ελαιοτριβείο.

Στις παλαιές αποθήκες ελαιοκάρπου, θα γνωρίσετε τον κύκλο των εργασιών που συνδέονται με την ελαιοπαραγωγή:

• Καλλιέργεια και φροντίδα της ελιάς.
• Παραγωγή υποπροϊόντων (πυρηνόξυλο, πυρηνέλαιο, σαπούνι).
• Εμπορία και διακίνηση στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
• Επαγγέλματα και δραστηριότητες που σχετίζονται με την ελαιοπαραγωγή.

Τέλος, θα μάθετε την ιστορία της «Μηχανής του Κοινού», του κοινοτικού ελαιοτριβείου της Αγίας Παρασκευής. Θα συνειδητοποιήσετε πόσο πρωτοποριακή για την εποχή ήταν η διαδικασία της κοινοτικής ιδιοκτησίας και ποιος ήταν ο αντίκτυπός της στον κοινωνικό ιστό και τις οικονομικές δομές της περιοχής.

Ενδιαφέροντα για τα παιδιά
Οι μικροί επισκέπτες θα ακούσουν να σφυρίζει η μπουρού του εργοστασίου, καλώντας τους εργάτες στη δουλειά. Θα παρακολουθήσουν τα μηχανήματα σε λειτουργία  και θα βρουν ψηφιακές παραγωγές που δείχνουν τα στάδια παραγωγής του λαδιού («Από την Ελιά στο Λάδι» και «Από το Νερό στο Νερό»).

Θα παίξουν με την πολυμεσική εφαρμογή «Του Κοινού η Μηχανή», μαθαίνοντας για τη λειτουργία των μηχανημάτων του ελαιουργείου.

Επιπλέον, θα καταλάβουν καλύτερα πώς ελέγχεται η ποιότητα του λαδιού, κάνοντας πείραμα οξυμέτρησης.

Το Μουσείο Βιομηχανικής Ελαιουργίας Λέσβου οργανώνει εκπαιδευτικά προγράμματα με παιχνίδια και δραστηριότητες, για σχολεία και ομαδικές επισκέψεις, όπως το πρόγραμμα «Από την ελιά στο λάδι», όπου τα παιδιά κατανοούν τη διαδικασία παραγωγής λαδιού στο εργοστάσιο.

Δίκτυο Μουσείων Λέσβου
Το ΔΙΚΤΥΟ ΜΟΥΣΕΙΩΝ ΤΗΣ ΛΕΣΒΟΥ, το οποίο ιδρύθηκε στις 2 Ιουνίου 2014,  είναι μια πρωτοβουλία από φορείς, που διαχειρίζονται τα αναγνωρισμένα σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία Μουσεία που λειτουργούν καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους και διαθέτουν νομική προσωπικότητα, στελέχωση και κανονισμό λειτουργίας.

Συγκεκριμένα,  το Δίκτυο απαρτίζεται από το Μουσείο Βιομηχανικής Ελαιουργίας Λέσβου του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς, το Αρχαιολογικό Μουσείο Μυτιλήνης - την Αρχαιολογική Συλλογή Ερεσού και το Αρχοντικό Βαρελτζήδαινας της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λέσβου, το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου, το Εκκλησιαστικό Βυζαντινό Μουσείο της Ιεράς Μητρόπολης Μυτιλήνης, το Μουσείο – Βιβλιοθήκη Στρατή Ελευθεριάδη – Tériade, το Ψηφιακό Μουσείο «Γεώργιος Ιακωβίδης» του Ιδρύματος Ν. Παπαδημητρίου, το Μουσείο -  Ελαιοτριβείο Βρανά της Εταιρείας Αρχιπέλαγος, τη Δημοτική Πινακοθήκη Μυτιλήνης και το Μουσείο Θεόφιλου του Δήμου Λέσβου και τη Συλλογή Φυσικής Ιστορίας Βρίσας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.

Στόχος του Δικτύου είναι η δημιουργία κοινής επικοινωνιακής βάσης, η αλληλοϋποστήριξη, η στενή και πολύπλευρη συνεργασία και η ενημέρωση του κοινού της Λέσβου για τον μουσειακό πλούτο της, ώστε να αποτελέσει πόλο έλξης νέων επισκεπτών.